Rola muzyki w liturgii

Opole, 27 lutego 2008 roku

Maciej Lamm pochodzi z Izbicka. Jest to miejscowość znajdująca się około 20 km od Opola. Od 2002 roku uczy się w Opolu w szkole muzycznej i mieszka w bursie na Pasiece. Jego pasją jest gra na organach.

Grasz na organach w naszym kościele. Jak to się stało, że trafiłeś do naszej parafii?
Dzięki Krzysiowi Karpecie, koledze ze szkoły muzycznej, który powiedział mi, że jak będzie w parafii potrzebny organista to przekaże księżom mój numer. W zeszły poniedziałek minęły równe dwa lata od kiedy pierwszy raz grałem tutaj na Mszy.

Często tutaj grasz?
Teraz dość często. Na początku były takie miesiące, że mniej grywałem. Teraz jest taka potrzeba, więc jestem dosyć często.

Na czym polega rola organisty w kościele?
Rolą organisty jest przede wszystkim prowadzenie śpiewu w czasie liturgii. Organista powinien m.in. ubogacać i powiększać repertuar muzyczny parafii o nowe pozycje. Oczywiście powinno to iść w parze z poszanowaniem i pielęgnowaniem tego już istniejącego repertuaru.

Jak Ci się podoba w naszej parafii?
Bardzo mi się podoba. Uwielbiam grać w tym kościele. Mam tutaj wiele możliwości. Ostatnio na przykład udało mi się wprowadzić kantorów. Czterech chłopców, którzy są lektorami, przygotowuje się do śpiewania psalmów w czasie Mszy Św. Chcą śpiewać, ćwiczą. uczą się po kilka melodii na każdy okres liturgiczny i dzięki temu coraz lepiej im to wychodzi.

A masz jakieś inne zainteresowania poza muzyką, poza grą na fortepianie i organach?
To zajmuje mi tak dużo czasu, że nie pozostaje mi go wiele na inne zainteresowania. Od jakiegoś czasu zacząłem się interesować numizmatyką, zatem w wolnym czasie zbieram monety.

Chciałabym porozmawiać o miejscu jakie muzyka zajmuje w liturgii…
Muzyka ma sprawiać, by liturgia była jak najbardziej uroczysta, godna i podniosła. Ma nas zbliżać do spraw Boskich, dlatego nie może być w niej miejsca na ogarniający nas zewsząd kicz.

Jakie znaczenie mają pieśni w czasie Mszy Św.?
Pieśni mają zasadniczo wprowadzać nas w tajemnicę dnia i być powiązane z tym co w danym momencie dzieje się na ołtarzu. Pieśń na wejście zastępuje Antyfonę na wejście z Mszału, zatem jej treść powinna być równoznaczna z treścią Antyfony. Antyfona na wejście to urywek z Pisma Świętego. Jest on odczytywany, gdy odprawiana jest Msza recytowana czyli bez akompaniamentu. Ponadto, jeśli jest taka możliwość, pieśń na wejście powinna nawiązywać do treści Ewangelii z danego dnia.

A pozostałe pieśni w czasie Eucharystii?
Tak jak już wspomniałem wcześniej, obecnie – w przeciwieństwie do czasów przedsoborowych – muzyka i pieśni mają być dopasowane do tego, co się dzieje przy ołtarzu.

Czy są jakieś zasady doboru pieśni?
Tak są takie zasady. Także na przykład pieśń na Komunię powinna by powiązania z faktem przyjmowania Komunii. Pieśń na dziękczynienie, jest pieśnią, którą można opuszczać, ale raczej nie praktykuje się tego. Ostatnio coraz częściej mówi się o pieśni na uwielbienie – by nie tyle dziękować Bogu Ojcu co uwielbiać Jezusa Chrystusa. Natomiast pieśń na zakończenie zasadniczo nie należy już do liturgii, gdyż Msza Św. kończy się ona słowami: Ite, Missa est (czyli Skończone, rozsyłam was lub Idźcie, ofiara spełniona). Zatem można wtedy wprowadzać pieśni czy piosenki o swobodniejszym charakterze, nie do końca liturgiczne.

Zatem przykładowo Barka czy inne pieśni oazowe nie pojawią się w czasie Mszy Św.?
Nie powinny. To raczej nie są piosenki, które mają głęboką treść. Widzę tu pewne powiązanie do takiej swoistej ludowości – Ojcu Świętemu podobała się Barka, więc my ją będziemy śpiewać, ale przecież on nigdy nie powiedział: śpiewajcie podczas Mszy. To taki swoisty marketing, gdyż wszyscy tę piosenkę znają i próbuje się nią ludzi przyciągnąć do liturgii, ale to wszystko niestety dzieje się ze szkodą dla liturgii. Zatem śpiewajmy Barkę na nabożeństwach czy spotkaniach wspólnotowych, ale nie na Mszy.

Kto w naszym kościele dobiera pieśni na Eucharystię?
Sami dobieramy. Czasem konsultujemy się w tej sprawie z księżmi, ale zasadniczo to do nas należy wybór. Przed niedzielą każdy organista przygotowuje swój zestaw pieśni i slajdów. Właśnie dzięki temu, że teksty pieśni są wyświetlane w czasie Mszy, mocno poprawił się śpiew parafian.

A jak oceniasz śpiew parafian?
Jest bardzo dobry. Na tle innych parafii w Opolu przodujemy pod tym względem. Nie mówię o tych kościołach na obrzeżach miasta, gdzie są to raczej parafie o wiejskim charakterze, gdyż tam zawsze śpiew będzie lepszy. Na początku bałem się, że tutaj to nikomu nie będzie się chciało ust otwierać do śpiewu, bo tak to w miejskich parafiach bywa. Ale te obawy się nie sprawdziły. Szczególnie lubię grać w tygodniu na Mszach wieczornych, na które przychodzą ci, którzy naprawdę wiedzą po co przychodzą do kościoła. To nie są osoby, które z zegarkiem w ręku odsiedzą swoje i nie będą w ogóle śpiewać.

Wspomniałeś, że jednym z zadań stojących przed organistą jest poszerzanie repertuaru. Czy parafianie szybko uczą się nowych pieśni?
W naszej parafii ludzie bardzo chętnie uczą się nowych rzeczy, na przykład ostatnio Mszy adwentowej, teraz Mszy postnej.

W ostatnim czasie pojawiły się ogłoszenia, że z myślą o zbliżającym się Triduum Paschalnym ma powstać schola. Co to będzie za grupa?
Mam takie marzenie, żeby zebrać dużą grupę ludzi i stworzyć coś na kształt chóru. Chciałbym żeby to było 30-40 osób. Aktualnie zgłosiło się do mnie kilkanaście osób. Jak wiemy od Gloria w Wielki Czwartek do Gloria w Wielką Sobotę powinno się zaprzestać gry na organach. I chciałbym żeby ten chór poprowadził śpiew i liturgię. Został nam tylko miesiąc na przygotowania, więc chcemy ten czas jak najlepiej wykorzystać.

A jeśli ktoś chciałby dołączyć do tego chóru, może to jeszcze zrobić?
Tak. Każda osoba, która chce śpiewać jest mile widziana. Najlepiej zgłosić się w takim przypadku do jednego z organistów i on już dalej pokieruje.

Dziękuję za rozmowę.
Ja również dziękuję.